dSpace

Περιγραφή περιεχομένου της ΨΗΦΙΔΑΣ (Κοινότητες – Υπο-κοινότητες – Συλλογές – Τεκμήρια)

Στην «ΨΗΦΙΔΑ» περιλαμβάνονται περίπου 8.000 ψηφιακά τεκμήρια (digital items).  Η εγγραφή κάθε τεκμηρίου συνίσταται από τη βιβλιογραφική περιγραφή (μεταδεδομένα) και τα ψηφιακά/ηλεκτρονικά αρχεία (digital files) του τεκμηρίου.  Τα τεκμήρια ομαδοποιούνται σε Συλλογές οι οποίες εμφανίζονται κάτω από μια Κοινότητα.  Η δομή των Συλλογών και των Κοινοτήτων είναι ιεραρχική, που σημαίνει ότι μια Κοινότητα μπορεί να βρίσκεται κάτω από μια άλλη Κοινότητα που στην συγκεκριμένη περίπτωση αποκαλείται Υπο-Κοινότητα.
Μια σχηματική παρουσίαση των εναλλακτικών τρόπων οργάνωσης των ψηφιακών τεκμηρίων ακολουθεί παρακάτω:

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Α:

Κοινότητα

• Συλλογή
  • Ψηφιακά τεκμήρια

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Β:

Κοινότητα

• Υπο-κοινότητα
  • Συλλογή
    • Ψηφιακά τεκμήρια

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Γ:

Κοινότητα

• Συλλογή
  •   Υπο-κοινότητα
    • Υπο-κοινότητα
      • Ψηφιακά τεκμήρια

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΨΗΦΙΔΑΣ

Α. ΙΔΡΥΜΑΤΙΚΟ ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟ [Κοινότητα]

Περιλαμβάνει:

1. Διδακτορικές Διατριβές [Υπο-κοινότητα]

Περιλαμβάνει τις διδακτορικές διατριβές που εκπονούνται από τους αποφοίτους των διδακτορικών προγραμμάτων σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Οι διατριβές αναρτούνται στην Ψηφίδα μετά την επιτυχή υποστήριξή τους στην αρμόδια επιτροπή αξιολόγησης και εφόσον κριθούν επιτυχώς. Η υπο-κοινότητα διαιρείται σε επιμέρους συλλογές ανά Τμήμα Σπουδών του Πανεπιστημίου. Ανήκει στην Υπο-κοινότητα Ερευνητικές εργασίες φοιτητών.

2. Διπλωματικές εργασίες [Υπο-κοινότητα]

Εδώ θα βρείτε εργασίες των αποφοίτων των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.  Η συγκεκριμένη υποδιαιρείται σε επιμέρους συλλογές ανά Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.  Ανήκει στην Υπο-κοινότητα Ερευνητικές εργασίες φοιτητών.  

3. Μεταδιδακτορικές έρευνες [Υπο-κοινότητα]

Περιλαμβάνει εργασίες που εκπονούνται από ερευνητές κατόχους διδακτορικών πτυχίων σε τομείς που εμπίπτουν στα ερευνητικά ενδιαφέροντα ή/και στα γνωστικά αντικείμενα των Τμημάτων του Πανεπιστημίου και στοχεύουν στην ανάπτυξη καινοτόμων ερευνητικών θεματικών. Η υπο-κοινότητα υποδιαιρείται σε επιμέρους συλλογές ανά Τμήμα Σπουδών του Πανεπιστημίου. Ανήκει στην Υπο-κοινότητα Ερευνητικές εργασίες φοιτητών.  

4. Πτυχιακές εργασίες [Υπο-κοινότητα]

Περιλαμβάνει εργασίες που εκπονούνται από φοιτητές προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Οι εργασίες αυτές αναρτούνται στην συλλογή μετά την επιτυχή υποστήριξή τους σε αρμόδια Επιτροπή αξιολόγησης και εφόσον πληρούν τα πρότυπα συγγραφής μιας επιστημονικής εργασίας.  Η συγκεκριμένη Υπο-κοινότητα υποδιαιρείται σε επιμέρους συλλογές ανά Τμήμα Σπουδών του προπτυχιακού κύκλου σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.  Ανήκει στην Υπο-κοινότητα Ερευνητικές εργασίες φοιτητών.

5. Πανηγυρικοί Λόγοι και Ομιλίες [Υπο-κοινότητα]

Εδώ θα βρείτε ομιλίες μελών ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας σε εκδηλώσεις και εορτασμούς εθνικών επετείων που πραγματοποιήθηκαν στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ή στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης κατά την περίοδο 1962-2006.  Ανήκει στην Υπο-κοινότητα Δημοσιεύσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας και υποδιαιρείται στις εξής επιμέρους συλλογές:

i) Εθνική Επέτειος 25^ης Μαρτίου 1821

ii) Εθνική Επέτειος 28^ης Οκτωβρίου 1940

iii) Εορτασμός Τριών Ιεραρχών

iv) Χαιρετισμοί και Ομιλίες

6. Τιμητικοί τόμοι [Υπο-κοινότητα]

Περιλαμβάνει ψηφιακά αντικείμενα των τόμων που έχει εκδώσει το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας προς τιμή μελών Διδακτικού Επιστημονικού Προσωπικού (ΔΕΠ) του Πανεπιστημίου.  Ο κάθε τιμητικός τόμος αποτελεί ξεχωριστή συλλογή και είναι αφιερωμένος σε ένα μέλος ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.  Ανήκει στην Υπο-κοινότητα Δημοσιεύσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

7. Οδηγοί του Πανεπιστημίου & Λοιπές Εκδόσεις [Συλλογή]

Η συλλογή περιλαμβάνει διάφορους οδηγούς σπουδών και λοιπούς οδηγούς του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Θεσσαλονίκης.  Επίσης, στη συλλογή έχει ενταχθεί και η διοικητική επετηρίδα των ετών 1965-1990.  Ανήκει στην Υπο-κοινότητα Δημοσιεύσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

8. Παραδοτέα έργων Επιτροπής Ερευνών ΠΑΜΑΚ [Συλλογή]

Η συλλογή περιλαμβάνει ψηφιακά τεκμήρια τα οποία αποτελούν παραδοτέα έργων που υλοποιήθηκαν υπό την εποπτεία ή/και τη χρηματοδότηση της Επιτροπής Ερευνών του Πανεπιστημίου. Η συλλογή ανήκει στην Υπο-κοινότητα Δημοσιεύσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Β. ΨΗΦΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ [Κοινότητα]

Περιλαμβάνει:

1. Εισηγητικές Εκθέσεις [Υπο-κοινότητα]

Εδώ θα βρείτε εισηγητικές εκθέσεις νόμων που κατατέθηκαν προς ψήφιση στη Βουλή των Ελλήνων την περίοδο 1974-1993 και οι οποίες δεν διατίθενται ψηφιακά στον ιστότοπο της Βουλής. Για τον εντοπισμό μιας εισηγητικής έκθεσης πρέπει να γνωρίζετε τον τίτλο του νόμου, γιατί δεν υπάρχει δυνατότητα αναζήτησης με τον αριθμό του νόμου.  Τα ψηφιακά αρχεία που αφορούν στις εισηγητικές εκθέσεις νόμων έχουν οργανωθεί χρονολογικά κατά Υπουργείο. Καλύπτει εισηγητικές εκθέσεις νόμων των Αποφάσεων του Προέδρου της Βουλής, Κοινοβουλευτικών Επιτροπών, Προτάσεων νόμων καθώς και 35 υπουργείων που αποτελούν επιμέρους Συλλογές της Κοινότητας.

2. Ιστορική Βιβλιοθήκη Οικονομικής & Πολιτικής Επιστήμης [Υπο-κοινότητα]

Περιλαμβάνει ψηφιακά τεκμήρια μελετών & μονογραφιών οικονομικής & πολιτικής επιστήμης της περιόδου 1940-1974 με σκοπό τη θεμελίωση μιας ψηφιακής βιβλιοθήκης ελληνικής οικονομικής & πολιτικής ιστορίας. Οι θεματικές περιοχές που καλύπτονται είναι του Μάνατζμεντ, της Χρηματοοικονομικής, της Οικονομικής και της Πολιτικής επιστήμης.  Τα ψηφιακά τεκμήρια ανήκουν στη Συλλογή που φέρει τον τίτλο Βιβλία.

3. Κλαδικές μελέτες [Υπο-κοινότητα]

Εδώ θα βρείτε κλαδικές μελέτες για τις ελληνικές επιχειρήσεις και την ελληνική βιομηχανία, που εκπονήθηκαν από ιδιωτικούς φορείς και αποκτήθηκαν από τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας με αγορά.  Οι μελέτες αυτές περιλαμβάνουν στοιχεία κλάδων και υποκλάδων της ελληνικής οικονομίας, όπως: επισκόπηση μεγεθών & αριθμοδεικτών αξιολόγησης κλάδου, σύνοψη ανάλυσης, στρατηγική επισκόπηση κλάδου, χρηματοοικονομική ανάλυση κλάδου, στρατηγική ανάλυση SWOT, σύγκριση επιδόσεων μεταξύ των μεγαλυτέρων επιχειρήσεων, προφίλ εταιριών κλπ.  Η διάρθρωση των επιμέρους Συλλογών της συγκεκριμένης Υπο-κοινότητας έγινε με βάση τον φορέα και την χρονιά έκδοσης των μελετών.

4. Μουσικό Υλικό [Κοινότητα]

Περιλαμβάνει παρτιτούρες που διαθέτει η Βιβλιοθήκη σε ψηφιακή μορφή, καθώς και οπτικοακουστικό υλικό από ηχογραφημένες & βιντεοσκοπημένες συναυλίες, εργαστήρια, ημερίδες και άλλες σχετικές εκδηλώσεις του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Επιπλέον, περιλαμβάνει το «Ελληνικό Αρχείο Κοντραμπάσου (ΕΑΚ) του Ευγένιου Πολίτη» που εστιάζει στα πρωτότυπα και ανέκδοτα μέχρι σήμερα έργα για κοντραμπάσο και πιάνο που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα του 20ου αιώνα, καθώς και μουσικά έργα των κκ. Ντίνου Κωνσταντινίδη (Dinos Constantinides), Καθηγητή της Μουσικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Λουιζιάνας, Γεώργιου Σαχινίδη, Συνθέτη, Νίκου Αστρινίδη, Συνθέτη και Νίκου Σ. Μπιλιλή, Κινηματογραφιστή, συνθέτη και στιχουργό.  Υποδιαιρείται στις εξής επιμέρους Συλλογές:

i) Ελληνικό Αρχείο Κοντραμπάσου (ΕΑΚ) Ευγένιου Πολίτη [Υπο-κοινότητα]

ii) Dinos Constantinides (Works)

iii) Αρχείο Γεωργίου Σαχινίδη

iv) Αρχείο Νίκου Αστρινίδη

v) Διαγωνισμός σύνθεσης και ερμηνείας έργων μουσικής δωματίου (2005)

vi) Δωρεά Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης: παρτιτούρες

vii) Ιδιωτική συλλογή Βασίλειου Νικόλτσιου

viii) Νίκος Σ. Μπιλιλής (Τμήματα του προσωπικού του αρχείου)

ix) Συναυλίες & Εκδηλώσεις Τμήματος ΜΕΤ

Γ. Ψηφιακό υλικό για εντυποανάπηρους φοιτητές [Κοινότητα]

Περιλαμβάνει συγγράμματα, εγχειρίδια και λοιπό εκπαιδευτικό υλικό το οποίο είτε έχει αποκτηθεί σε ηλεκτρονική μορφή από τους εκδότες και έχει επεξεργαστεί κατάλληλα, ώστε να είναι προσβάσιμο από εντυπο-ανάπηρους, είτε έχει ψηφιοποιηθεί από τη Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης, κατόπιν αιτήματος εντυπο-αναπήρων φοιτητών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.  Τα τεκμήρια ανήκουν στη Συλλογή που φέρει τον τίτλο Συγγράμματα & Εγχειρίδια.

Όλο το περιεχόμενο της ΨΗΦΙΔΑΣ διέπεται από πνευματικά δικαιώματα και η χρήση του πρέπει να συνάδει με τα οριζόμενα στη σχετική ελληνική νομοθεσία, εκτός και αν υπάρχουν ειδικές άδειες που ορίζουν διαφορετικά.

Η χρήση κάποιων ψηφιακών αντικειμένων/αρχείων καθορίζεται από άδειες creative commons. Η ειδική σήμανση που χρησιμοποιούν οι άδειες creative commons αναλύεται στον παρακάτω πίνακα:

	Αναφορά Δημιουργού 4.0 (CC-BY) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό)
	Αναφορά Δημιουργού Παρόμοια Διανομή 4.0 (CC-BY-SA) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: 1. να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και 2. να αδειοδοτήσει οποιοδήποτε παράγωγο έργο με την ίδια άδεια ή μια άδεια με τα ίδια στοιχεία άδειας)
	Αναφορά Δημιουργού Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 (CC-BY-ND) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: 1. να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και 2. να μην δημιουργήσει παράγωγα έργα)
	Αναφορά Δημιουργού Μη εμπορική Χρήση 4.0 (CC-BY-NC) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: 1. να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και 2. να μην υπάρχει σκοπός εμπορικής χρήσης)
	Αναφορά Δημιουργού Μη εμπορική Χρήση Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 (CC-BY-NC-ND) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: 1. να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό, 2. να μην υπάρχει σκοπός εμπορικής χρήσης και 3. να μην δημιουργήσει παράγωγα έργα)
	Αναφορά Δημιουργού Μη εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 (CC-BY-NC-SA) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: 1. να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό , 2. να μην υπάρχει σκοπός εμπορικής χρήσης και 3. να αδειοδοτήσει οποιοδήποτε έργο με την ίδια άδεια ή μια άδεια με τα ίδια στοιχεία άδειας)

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη χρήση του περιεχομένου της ΨΗΦΙΔΑΣ μπορείτε να απευθύνεστε στο προσωπικό της Βιβλιοθήκης.

Σχετικές πηγές:

Ηλεκτρονικές:

• HEAL-Legal: Υπηρεσίες Νομικής Συμβουλευτικής για Θέματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας.  http://lib2.uom.gr/heallegal3/
• Δικτυακός τόπος του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ): http://www.opi.gr/
• Δικτυακός τόπος για τις άδειες Creative Commons: http://creativecommons.gr/
• Πνευματική ιδιοκτησία – Βικιπαίδεια.
  https://el.wikipedia.org/wiki/Πνευματική_ιδιοκτησία
• Φράγκου, Α. (Επιμ.). (2001). Πνευματική ιδιοκτησία και συγγενικά δικαιώματα στην Ελλάδα: συνοπτικός οδηγός.
  http://www.lib.uom.gr/accelerate/deliverables/c_right.doc

Έντυπες:

• Καλλινίκου, Δ. (2007).  Πνευματική ιδιοκτησία και Βιβλιοθήκες.  Αθήνα: Π. Ν. Σάκκουλας.
• Μαρίνος, Μ.-Θ. (2004). Πνευματική ιδιοκτησία (2η έκδ.).  Αθήνα: Αντ. Ν. Σάκκουλας.

Οδηγίες Πρόσβασης στην ΨΗΦΙΔΑ – Ψηφιακή Βιβλιοθήκη & Ιδρυματικό Αποθετήριο

Η δυνατότητα πρόσβασης στο περιεχόμενο του ψηφιακού υλικού των συλλογών της ΨΗΦΙΔΑΣ καθορίζεται από την ελληνική νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία και την ύπαρξη άδειας χρήσης από τον δημιουργό του.

Οι πολιτικές πρόσβασης που ακολουθούνται από τη Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης στα ψηφιακά αρχεία των τεκμηρίων της ΨΗΦΙΔΑΣ είναι οι ακόλουθες:

Α. Ελεύθερη πρόσβαση
Β. Περιορισμένη πρόσβαση
Γ. Αποκλεισμένη πρόσβαση

Αναλυτικότερα:

Α. Στην ελεύθερη πρόσβαση, η πρόσβαση στα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου είναι ελεύθερη και χωρίς περιορισμούς σε όλους τους χρήστες από το Διαδίκτυο. Τόσο Εσωτερικοί (onsite) όσο και Εξωτερικοί (offsite) χρήστες μπορούν να χρησιμοποιούν τα ψηφιακά αρχεία σεβόμενοι τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών των έργων.

Β. Η περιορισμένη πρόσβαση στα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου προσδιορίζεται είτε τοπικά, είτε χρονικά, είτε ανά συγκεκριμένη κατηγορία χρηστών της Βιβλιοθήκης.

Τοπικά, η πρόσβαση μπορεί να περιορίζεται εντός του χώρου του Πανεπιστημίου ή της Βιβλιοθήκης, δηλαδή η πρόσβαση είναι εφικτή μόνο από Η/Υ του Πανεπιστημίου ή της Βιβλιοθήκης με αναγνώριση της IP διεύθυνσης του υπολογιστή του χρήστη. Στην περίπτωση αυτή οι Εσωτερικοί χρήστες (onsite) μπορούν να χρησιμοποιούν τα ψηφιακά αρχεία των τεκμηρίων σεβόμενοι τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών των έργων είτε από το φυσικό χώρο του Πανεπιστημίου ή της Βιβλιοθήκης είτε απομακρυσμένα, εφόσον κάνουν χρήση ενός Browser και συνδεθούν μέσω συγκεκριμένου εξυπηρετητή proxy της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου.

Χρονικά, η πρόσβαση μπορεί να περιορίζεται για ένα χρονικό διάστημα που ορίζει ο δημιουργός ενός έργου και μετά το πέρας του χρονικού περιορισμού η πρόσβαση αλλάζει σε ελεύθερη. Όσο διαρκεί ο χρονικός περιορισμός η πρόσβαση είναι εφικτή τοπικά.

Η πρόσβαση μπορεί να περιορίζεται σε συγκεκριμένες κατηγορίες χρηστών της Βιβλιοθήκης (π.χ. εντυπο-ανάπηρους φοιτητές του ΠΑΜΑΚ). Ο έλεγχος της πρόσβασης επιτυγχάνεται μέσω μηχανισμoύ ταυτοποίησης ή με ξεχωριστή εγγραφή του χρήστη με email του Πανεπιστημίου Μακεδονίας ή μέσω αυθεντικοποίησης από τον κεντρικό διακομιστή πιστοποίησης του Πανεπιστημίου LDAP.

Γ. Αποκλεισμένη πρόσβαση, δηλ. μη προσβάσιμο είναι ένα ψηφιακό αντικείμενο στο οποίο οι χρήστες δεν έχουν πρόσβαση στο πλήρες κείμενο, παρά μόνο στην βιβλιογραφική πληροφορία (μεταδεδομένα). Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή δεν έχει αποκτηθεί άδεια ελεύθερης ή περιορισμένης χρήσης του από τον δημιουργό ή τον δικαιούχο των πνευματικών δικαιωμάτων, ή επειδή υπάρχει ασάφεια σχετικά με περιεχόμενο τρίτων που τυχόν ένα έργο περιλαμβάνει και στο οποίο υφίστανται περιορισμοί πνευματικής ιδιοκτησίας.

Η πρόσβαση στη βιβλιογραφική πληροφορία (μεταδεδομένα) είναι ελεύθερη και χωρίς περιορισμούς σε όλους τους χρήστες από το Διαδίκτυο.

Η χρήση όλου του ψηφιακού περιεχομένου των συλλογών της ΨΗΦΙΔΑΣ είναι προσωπική και γίνεται μόνο για εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς και ιδιωτικούς σκοπούς, αλλά όχι για εμπορικούς σκοπούς, εκτός κι αν υπάρχει άδεια χρήσης που ορίζει κάτι διαφορετικό.

Για την διάθεση της βιβλιογραφικής πληροφορίας (μεταδεδομένων) των τεκμηρίων εφαρμόζεται η άδεια Creative Commons – Αναφορά – Μη εμπορική χρήση 3.0 Ελλάδα. Δηλαδή, ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: α) να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και β) να μην υπάρχει σκοπός εμπορικής χρήσης.

Οδηγίες αυτό-κατάθεσης περιεχομένου στην ΨΗΦΙΔΑ

Ισχύει για φοιτητές των Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (υποχρεωτική κατάθεση με τη διαδικασία της αυτό-υποβολής βάσει Απόφασης Πρυτανικού Συμβουλίου).

Η ηλεκτρονική υποβολή μέσω της σχετικής online φόρμας περιλαμβάνει τρία στάδια:

• Υποβολή μεταδεδομένων
• Υποβολή – φόρτωμα ηλεκτρονικού αρχείου
• Δήλωση άδειας

Αρχικά, και πριν τη διαδικασία υποβολής είναι απαραίτητη η μετατροπή της εργασίας ή/και η παρουσίαση (power-point) της εργασίας σας σε μορφότυπο .pdf. Η ονομασία του αρχείου της εργασίας σας πρέπει να ακολουθεί την εξής μορφή:

EpithetoOnomaMscEtos

Π.χ. PapadimitriouAthanasiosMsc2013

Για την ονομασία του αρχείου της παρουσίασής σας θα ακολουθήσετε την προηγούμενη μορφή προσθέτοντας στο τέλος τη λέξη present.

EpithetoOnomaMscEtospresent

Π.χ. PapadimitriouAthanasiosMsc2013present

Εφόσον η εργασία συνοδεύεται από επιπλέον αρχεία η μετατροπή αυτών πρέπει να γίνει σε μορφότυπο .zip. Για την ονομασία του αρχείου θα ακολουθήσετε την προηγούμενη μορφή προσθέτοντας στο τέλος τη λέξη extra:

EpithetoOnomaMscEtosextra

Π.χ. PapadimitriouAthanasiosMsc2013extra

Εάν τα συνοδευτικά αρχεία είναι περισσότερα του ενός, μετά τη λέξη extra προσθέστε αύξουσα αρίθμηση ξεκινώντας από το 1.

• Ανοίξτε την ιστοσελίδα της Ψηφίδας (http://dspace.lib.uom.gr/)
• Κάντε κλικ στον σύνδεσμο «Η Ψηφίδα μου», που εμφανίζεται στο δεξί επάνω μενού της ιστοσελίδας «Συνδεθείτε».
• Για να αναγνωριστείτε από την εφαρμογή και να προχωρήσετε κάντε κλικ στο «Συνδεθείτε ως φοιτητής ή προσωπικό του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (Πιστοποίηση μέσω LDAP)»
• Πληκτρολογήστε τη διεύθυνση e-mail στο αντίστοιχο πλαίσιο κειμένου και τον κωδικό πρόσβασης και πατήστε το κουμπί. Η διεύθυνση e-mail που θα χρησιμοποιήσετε πρέπει να είναι αυτή που σας έχει δώσει το Κέντρο Υπολογιστών & Δικτύων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, κατά την εγγραφή σας (τελειώνει σε «@uom.gr») και όχι κάποια άλλη (πχ. yahoo, hotmail, gmail κλπ.).
• Είστε πλέον στην Ψηφίδα μου. Για να ξεκινήσετε την υποβολή της εργασίας σας πατήστε το κουμπί .
• Στην οθόνη εμφανίζεται το Τμήμα σας, που αντιστοιχεί και στη συλλογή της ΨΗΦΙΔΑΣ που έχετε το δικαίωμα να υποβάλετε την εργασία σας. Πατήστε το κουμπί .
• Είστε στη φόρμα περιγραφής της εργασίας σας. Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά και πρέπει να συμπληρωθούν χρησιμοποιώντας πεζά γράμματα κι όχι κεφαλαία, εκτός από το αρχικό γράμμα της πρώτης λέξης κάθε πεδίου. Συγκεκριμένα, πρέπει:
• Είστε στη φόρμα περιγραφής της εργασίας σας. Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά και πρέπει να συμπληρωθούν χρησιμοποιώντας πεζά γράμματα κι όχι κεφαλαία, εκτός από το αρχικό γράμμα της πρώτης λέξης κάθε πεδίου. Συγκεκριμένα, πρέπει:
  • Στο πεδίο Τίτλος διπλωματικής εργασίας, να συμπληρώσετε τον τίτλο της εργασίας σας.
  • Στο πεδίο Μεταπτυχιακός φοιτητής, να συμπληρώσετε το επίθετο και το όνομά σας.
  • Στο πεδίο Επιβλέπων καθηγητής, να συμπληρώσετε το επίθετο και το όνομα του επιβλέποντα καθηγητή της εργασίας σας.
  • Στο πεδίο Τμήμα όπου εκπονήθηκε η διπλωματική εργασία, να επιλέξετε το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών σας.
  • Στο πεδίο Εκδότης, να αφήσετε το προϋπάρχον κείμενο.
  • Στο πεδίο Ημερομηνία έκδοσης, να γράψετε το έτος κατάθεσης της εργασίας σας.
  • Στο πεδίο Περιγραφή, να αφήσετε το προϋπάρχον κείμενο, αλλά να διαγράψετε τα xxxx και στη θέση αυτών να συμπληρώσετε πάλι το έτος κατάθεσης της εργασίας σας.
  • Στο πεδίο Αριθμός σελίδων, να γράψετε τον αριθμό σελίδων που έχει η εργασία σας, έτσι όπως εμφανίζεται στο PDF αρχείο που έχετε δημιουργήσει. Προσοχή, το πεδίο δεν αναφέρεται στον αριθμό σελίδων της έντυπης εργασίας σας.
  • Στο πεδίο Λέξεις-κλειδιά, να γράψετε μέχρι 8 λέξεις-κλειδιά που πιστεύετε ότι ανταποκρίνονται στο θεματικό περιεχόμενο της εργασίας σας. Για να προσθέσετε περισσότερες από δύο λέξεις-κλειδιά πατήστε το κουμπί .
  • Στο πεδίο Περίληψη, να γράψετε ή να μεταφέρετε με τις εντολές Copy και Paste το κείμενο της περίληψης της εργασίας σας. Καλό είναι να μην υπερβαίνει τις 300 λέξεις.
  • Στο πεδίο Τύπος περιεχομένου, να αφήσετε τις προϋπάρχουσες επιλογές.
  • Στο πεδίο Γλώσσα, να αφήσετε την προϋπάρχουσα επιλογή, εκτός και αν το κείμενο της εργασίας σας δεν είναι γραμμένο στα ελληνικά, οπότε και θα επιλέξετε την αντίστοιχη γλώσσα.
• Αφού έχετε συμπληρώσει όλα τα παραπάνω πεδία, ουσιαστικά έχετε τελειώσει με την περιγραφή της εργασίας σας. Πατήστε το κουμπί , για να φορτώσετε το ηλεκτρονικό/ά αρχείο/α της εργασίας σας.
• Είστε στη σελίδα φόρτωσης του αρχείου της εργασίας σας. Κάντε κλικ στο σύνδεσμο «Επιλέξτε ένα αρχείο ή κάντε drag & drop πολλαπλά αρχεία…» και επιλέγετε το/τα αρχείο/α της εργασίας σας από το σημείο όπου το/τα έχετε αποθηκεύσει, για να το/τα εντάξετε στην υποβολή σας. Πατήστε το κουμπί .
• Στη σελίδα αυτή βλέπετε τα αρχεία που έχετε μεταφορτώσει. Σε περίπτωση που η εργασία σας συνοδεύεται κι από άλλα αρχεία, μπορείτε να τα μεταφορτώσετε πατώντας το κουμπί . Εάν φορτώσετε την παρουσίαση της εργασίας σας, στο πεδίο Περιγραφή Αρχείου, γράψτε τη λέξη Παρουσίαση. Εάν φορτώσετε συνοδευτικά αρχεία της εργασίας σας, γράψτε Συνοδευτικό υλικό. Πατήστε το κουμπί .
• Είστε στη σελίδα επιβεβαίωσης των μέχρι τώρα υποβληθέντων στοιχείων. Αν θέλετε να διορθώσετε κάτι, πατήστε το κουμπί .Αν θέλετε να προσθέσετε ή να αφαιρέσετε τα μεταφορτωμένα αρχεία, πατήστε το κουμπί . Όταν τελειώσετε τον έλεγχο και τις ενδεχόμενες διορθώσεις, πατήστε το κουμπί .
• Είστε στη σελίδα επιλογής άδειας Creative Commons. Περισσότερα για τις άδειες Creative Commons θα βρείτε εδώ. Είτε επιλέγετε μία άδεια τσεκάροντας τους όρους που επιθυμείτε και πατώντας το κουμπί , είτε παραβλέπετε το στάδιο αυτό πατώντας το κουμπί , όπου θα βρεθείτε στο τελευταίο βήμα της υποβολής σας. Σε περίπτωση που επιλέξατε μία άδεια, για να περάσετε στο επόμενο στάδιο κάντε κλικ στον σύνδεσμο «Τώρα μπορείτε να συνεχίσετε».
• Εδώ χρειάζεται να χορηγήσετε την έγκριση για την ηλεκτρονική δημοσίευση της εργασίας σας στην ΨΗΦΙΔΑ. Πατώντας το κουμπί , η υποβολή της εργασίας σας έχει ολοκληρωθεί. Προσοχή, αν πατήσετε το κουμπί , η υποβολή σας δε θα διαγραφεί, αλλά ούτε και θα ολοκληρωθεί. Για να ολοκληρωθεί πρέπει υποχρεωτικά να χορηγήσετε την άδεια.
• Την εργασία σας θα τη δείτε στην ΨΗΦΙΔΑ μόλις ολοκληρωθεί ο απαραίτητος έλεγχος από το προσωπικό της Βιβλιοθήκης και γίνει αποδεκτή στην κυρίως συλλογή της ΨΗΦΙΔΑΣ. Θα ενημερωθείτε σχετικά με e-mail, το οποίο θα συνιστά και τη Βεβαίωση που χρειάζεστε, για να καταθέσετε στη Γραμματεία του Τμήματός σας.

Χρήσιμες πληροφορίες

• Σε οποιοδήποτε σημείο της υποβολής, μπορείτε να ακυρώσετε την υποβολή σας ή να την αποθηκεύσετε για να συνεχίσετε αργότερα, πατώντας το κουμπί  που βρίσκεται στο κάτω δεξιό μέρος κάθε σελίδας της φόρμας υποβολής.
• Σε οποιοδήποτε σημείο της υποβολής, μπορείτε να μεταβείτε στην προηγούμενη ή επόμενη σελίδα της υποβολής σας, πατώντας τα κουμπιά  που βρίσκονται στο κάτω δεξιό μέρος κάθε σελίδας της φόρμας υποβολής.
• Από τη στιγμή που θα ολοκληρώσετε την υποβολή σας και αυτή θα σταλεί για έλεγχο στο προσωπικό της Βιβλιοθήκης, δεν μπορείτε να την ακυρώσετε/ αποσύρετε. Εάν είστε σίγουροι ότι θέλετε να την αποσύρετε ή να την αλλάξετε, επικοινωνήστε το γρηγορότερο με το προσωπικό της Βιβλιοθήκης στέλνοντας e-mail στο λογαριασμό psepheda@uom.gr.
• Για οποιαδήποτε διευκρίνιση χρειαστείτε, πριν ή μετά την ολοκλήρωση της υποβολής σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε με το προσωπικό της Βιβλιοθήκης στέλνοντας e-mail στο λογαριασμό psepheda@uom.gr.

Προτεινόμενη Πολιτική εφαρμογής της υπηρεσίας ΨΗΦΙΔΑ

1 Αποστολή της Υπηρεσίας ΨΗΦΙΔΑ

Η ΨΗΦΙΔΑ-Ψηφιακή Βιβλιοθήκη και Ιδρυματικό Αποθετήριο αποτελεί την Υπηρεσία της Βιβλιοθήκης & Κέντρου Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας που συγκεντρώνει ψηφιακό/ηλεκτρονικό υλικό με σκοπό την υποστήριξη της εκπαιδευτικής και ερευνητικής διαδικασίας, της δια βίου μάθησης, καθώς και την διατήρηση και συντήρηση της καταγεγραμμένης γνώσης. Ως εκ τούτου, έχει ένα διττό ρόλο:

α) Ως ψηφιακή βιβλιοθήκη η «ΨΗΦΙΔΑ» διαθέτει μέσω των συλλογών της δυσεύρετο έντυπο αλλά και οπτικοακουστικό υλικό, γεγονός το οποίο την καθιστά ένα από τα προσφορότερα μέσα διατήρησης της πρόσφατης πολιτιστικής και ακαδημαϊκής κληρονομιάς.

β) Ως ιδρυματικό αποθετήριο εκπληρώνει το στόχο της συγκέντρωσης, ψηφιακής διατήρησης, ανάδειξης και προβολής τόσο διπλωματικών εργασιών και πτυχιακών εργασιών που εκπονούνται στα πλαίσια φοίτησης των Προγραμμάτων Σπουδών των Τμημάτων του Πανεπιστημίου, όσο και άλλων δημοσιεύσεων που εκδίδει το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

2 Σκοπός της πολιτικής

Ο σκοπός της πολιτικής αυτής είναι να οργανώσει και να κατευθύνει τη διαδικασία ανάπτυξης και εμπλουτισμού των ψηφιακών συλλογών της ΨΗΦΙΔΑΣ στο μέλλον, να διαμορφώσει το πλαίσιο διαχείρισης της πρόσβασης και χρήσης των συλλογών θέτοντας υπόψη θέματα πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς και τη διατήρηση (συντήρηση-απόσυρση) του ψηφιακού υλικού των συλλογών.

3 Συλλογές της ΨΗΦΙΔΑΣ – Κριτήρια επιλογής

Η ΨΗΦΙΔΑ αναπτύσσει συλλογές με περιεχόμενο που παράγεται ή εκδίδεται από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, καθώς και συλλογές με περιεχόμενο που εκδίδεται από άλλους φορείς και συνάδουν με τον σκοπό και την αποστολή της Υπηρεσίας.

Ευθύνη για τον εμπλουτισμό της ΨΗΦΙΔΑΣ έχει η Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Το υλικό του περιεχομένου μπορεί α) να ψηφιοποιείται από τη Βιβλιοθήκη κατ’ επιλογή με κριτήρια, β) να ψηφιοποιείται κατόπιν αιτήματος και γ) να το αποκτήσει η Βιβλιοθήκη απευθείας σε ηλεκτρονική μορφή.

4 Ψηφιοποίηση περιεχομένου ή απόκτηση ψηφιακών αντικειμένων ή συλλογών κατ’ επιλογή με κριτήρια

Η Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας ψηφιοποιεί ή αποκτά ψηφιακά αντικείμενα για μια συλλογή ακολουθώντας τα παρακάτω κριτήρια επιλογής.

Κριτήρια επιλογής:

α) Μέγεθος και η πληρότητα της συλλογής. Το μέγεθος της συλλογής λαμβάνεται υπόψη σε συνδυασμό με τη διαθεσιμότητα των απαραίτητων πόρων [βλ. παρακάτω περ. γ)],

β) Πλαίσιο πνευματικών δικαιωμάτων. Η Βιβλιοθήκη λαμβάνει υπόψη δύο βασικές αρχές στα έργα ψηφιοποίησης: ι) την αποφυγή των περιπτώσεων των έργων η ψηφιοποίηση των οποίων θα παρουσίαζε κινδύνους καταπάτησης των πνευματικών δικαιωμάτων και ιι) την ελαχιστοποίηση του αριθμού των ατόμων (φυσικών και νομικών προσώπων) που είναι πιθανόν να καταγγείλουν καταπάτηση των πνευματικών δικαιωμάτων τους από την ψηφιοποίηση των έργων τους,

γ) Επάρκεια και διαθεσιμότητα των απαραίτητων πόρων (ανθρώπινου δυναμικού – τεχνολογικής υποδομής – εξοπλισμού),

δ) κόστος απόκτησης (όταν πρόκειται για απόκτηση ψηφιακών αντικειμένων)
Τα κριτήρια επιλογής μπορούν να επηρεάζονται και από άλλους παράγοντες. Έτσι, πλέον των παραπάνω, η υποψήφια συλλογή θα πρέπει:

1) να είναι αξιόλογης πολιτιστικής ή ιστορικής σημασίας

2) να είναι χρήσιμη καταρχήν στην ακαδημαϊκή κοινότητα που υπηρετεί αλλά και σε ευρύ κοινό.

Άλλοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τα κριτήρια επιλογής είναι:

3) η μοναδικότητα ή σπανιότητα των έργων της συλλογής

4) η ευθραυστότητα του φυσικού υλικού

5) η εξάλειψη του κινδύνου απώλειας του περιεχομένου

6) η ύπαρξη της συλλογής ήδη σε ψηφιακή μορφή σε άλλη πηγή πληροφόρησης (επικάλυψη επιτρέπεται εφόσον κριθεί από την Υπηρεσία ότι το τελικό προϊόν που θα προκύψει δικαιολογεί την αναγκαιότητα επικάλυψης πχ. η τρέχουσα ψηφιακή μορφή είναι ανεπαρκής.

4.1 Ψηφιοποίηση κατόπιν αιτήματος

Η ΒΚΠ ΠαΜακ ψηφιοποιεί υλικό ή αποκτά υλικό σε ηλεκτρονική μορφή κατευθείαν από τους εκδότες κατόπιν αιτήματος, μόνο για τους εντυπο-ανάπηρους φοιτητές (προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς) των Τμημάτων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Το υλικό αυτό αφορά σε συγγράμματα, εγχειρίδια και λοιπό εκπαιδευτικό υλικό, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες φοίτησης της συγκεκριμένης ομάδας χρηστών της Βιβλιοθήκης με την παροχή και χρήση υλικού σε αναγνώσιμη εναλλακτική μορφή, πέραν του εντύπου.

Η Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας συμμετέχει στο «Συνεργατικό Δίκτυο Διαθετών Προσβάσιμης Βιβλιογραφίας για εντυπο-ανάπηρους σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ» μέσω της «Πολυμορφικής Ψηφιακής Βιβλιοθήκης ελεγχόμενης πρόσβασης AMELib (Accessible Multi-Modal Electronic Library)» που αναπτύσσεται από τον Σύνδεσμο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (Σ.Ε.Α.Β.).

4.2 Μεταδεδομένα

Τα μεταδεδομένα (δηλ. οι βιβλιογραφικές πληροφορίες που αφορούν στο ψηφιακό αντικείμενο) πρέπει να ακολουθούν διεθνή πρότυπα και καλές πρακτικές. Στην ΨΗΦΙΔΑ τα μεταδεδομένα βασίζονται στο σχήμα Dublin Core και η σημειολογία η οποία ακολουθείται για την περιγραφή των τεκμηρίων είναι σύμφωνη με το Διεθνές Πρότυπο Βιβλιογραφικής Τεκμηρίωσης (ISBD-International Standard Bibliographic Documentation).

Η ποιότητα των μεταδεδομένων πρέπει να βασίζεται σε τρεις βασικές αρχές: α)την πληρότητα της πληροφορίας που περιγράφει το τεκμήριο β) την ακρίβεια της πληροφορίας και γ) την συνέπεια χρήσης και σύνταξης των πεδίων μεταδεδομένων.

5 Πολιτική πρόσβασης στις συλλογές της ΨΗΦΙΔΑΣ

5.1 Οδηγίες πρόσβασης στο περιεχόμενο των συλλογών

Η δυνατότητα πρόσβασης στο περιεχόμενο του ψηφιακού υλικού των συλλογών της ΨΗΦΙΔΑΣ καθορίζεται από την ελληνική νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία και την ύπαρξη άδειας χρήσης από τον δημιουργό του.

Οι πολιτικές πρόσβασης που ακολουθούνται από τη Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης στα ψηφιακά αρχεία των τεκμηρίων της ΨΗΦΙΔΑΣ είναι οι ακόλουθες:

Α. Ελεύθερη πρόσβαση
Β. Περιορισμένη πρόσβαση
Γ. Αποκλεισμένη πρόσβαση

Αναλυτικότερα:

Α. Στην ελεύθερη πρόσβαση, η πρόσβαση στα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου είναι ελεύθερη και χωρίς περιορισμούς σε όλους τους χρήστες από το Διαδίκτυο. Τόσο Εσωτερικοί (onsite) όσο και Εξωτερικοί (offsite) χρήστες μπορούν να χρησιμοποιούν τα ψηφιακά αρχεία σεβόμενοι τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών των έργων.

Β. Η περιορισμένη πρόσβαση στα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου προσδιορίζεται είτε τοπικά, είτε χρονικά, είτε ανά συγκεκριμένη κατηγορία χρηστών της Βιβλιοθήκης.

Τοπικά, η πρόσβαση μπορεί να περιορίζεται εντός του χώρου του Πανεπιστημίου ή της Βιβλιοθήκης, δηλαδή η πρόσβαση είναι εφικτή μόνο από Η/Υ του Πανεπιστημίου ή της Βιβλιοθήκης με αναγνώριση της IP διεύθυνσης του υπολογιστή του χρήστη. Στην περίπτωση αυτή οι Εσωτερικοί χρήστες (onsite) μπορούν να χρησιμοποιούν τα ψηφιακά αρχεία των τεκμηρίων σεβόμενοι τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών των έργων είτε από το φυσικό χώρο του Πανεπιστημίου ή της Βιβλιοθήκης είτε απομακρυσμένα, εφόσον κάνουν χρήση ενός Browser και συνδεθούν μέσω συγκεκριμένου εξυπηρετητή proxy της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου.

Χρονικά, η πρόσβαση μπορεί να περιορίζεται για ένα χρονικό διάστημα που ορίζει ο δημιουργός ενός έργου και μετά το πέρας του χρονικού περιορισμού η πρόσβαση αλλάζει σε ελεύθερη. Όσο διαρκεί ο χρονικός περιορισμός η πρόσβαση είναι εφικτή τοπικά.

Η πρόσβαση μπορεί να περιορίζεται σε συγκεκριμένες κατηγορίες χρηστών της Βιβλιοθήκης (π.χ. εντυπο-ανάπηρους φοιτητές του ΠΑΜΑΚ). Ο έλεγχος της πρόσβασης επιτυγχάνεται μέσω μηχανισμoύ ταυτοποίησης ή με ξεχωριστή εγγραφή του χρήστη με email του Πανεπιστημίου Μακεδονίας ή μέσω αυθεντικοποίησης από τον κεντρικό διακομιστή πιστοποίησης του Πανεπιστημίου LDAP.

Γ. Αποκλεισμένη πρόσβαση, δηλ. μη προσβάσιμο είναι ένα ψηφιακό αντικείμενο στο οποίο οι χρήστες δεν έχουν πρόσβαση στο πλήρες κείμενο, παρά μόνο στην βιβλιογραφική πληροφορία (μεταδεδομένα). Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή δεν έχει αποκτηθεί άδεια ελεύθερης ή περιορισμένης χρήσης του από τον δημιουργό ή τον δικαιούχο των πνευματικών δικαιωμάτων, ή επειδή υπάρχει ασάφεια σχετικά με περιεχόμενο τρίτων που τυχόν ένα έργο περιλαμβάνει και στο οποίο υφίστανται περιορισμοί πνευματικής ιδιοκτησίας.

Η πρόσβαση στη βιβλιογραφική πληροφορία (μεταδεδομένα) είναι ελεύθερη και χωρίς περιορισμούς σε όλους τους χρήστες από το Διαδίκτυο.

Η χρήση όλου του ψηφιακού περιεχομένου των συλλογών της ΨΗΦΙΔΑΣ είναι προσωπική και γίνεται μόνο για εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς και ιδιωτικούς σκοπούς, αλλά όχι για εμπορικούς σκοπούς, εκτός κι αν υπάρχει άδεια χρήσης που ορίζει κάτι διαφορετικό.

Για την διάθεση της βιβλιογραφικής πληροφορίας (μεταδεδομένων) των τεκμηρίων εφαρμόζεται η άδεια Creative Commons – Αναφορά – Μη εμπορική χρήση 3.0 Ελλάδα. Δηλαδή, ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: α) να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και β) να μην υπάρχει σκοπός εμπορικής χρήσης.

Η Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης καταβάλλει κάθε προσπάθεια να παρέχει τις ψηφιακές συλλογές προσβάσιμες από άτομα με αναπηρίες, τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιούν τους ψηφιακούς πόρους μέσω κατάλληλης τεχνολογίας.

5.2 Πολιτική κατάθεσης περιεχομένου

Για τις διπλωματικές εργασίες που εκπονούνται στα Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, τόσο η κατάθεση του αρχείου/των αρχείων όσο και η καταχώρηση των μεταδεδομένων (βιβλιογραφικών πληροφοριών) του περιεχομένου είναι υποχρεωτική και ακολουθεί την πολιτική της αυτό-αρχειοθέτησης, δηλ. γίνεται από τους ίδιους τους φοιτητές. Οι εργασίες κατατίθενται στο σύστημα που φιλοξενεί την ΨΗΦΙΔΑ αφού εγκριθούν από τις ανάλογες επιτροπές του Πανεπιστημίου και πριν την ορκωμοσία του μεταπτυχιακού φοιτητή. Μετά τον επιτυχή έλεγχο και την τελική αποδοχή των τεκμηρίων από το προσωπικό της Υπηρεσίας, αποστέλλεται ηλεκτρονικά από την Βιβλιοθήκη στον φοιτητή σχετική βεβαίωση κατάθεσης της διπλωματικής εργασίας στην ΨΗΦΙΔΑ, την οποία ο φοιτητής καταθέτει στη Γραμματεία του Τμήματος προκειμένου να ορκιστεί. Η Βιβλιοθήκη δεν επιθυμεί να τηρεί αρχείο διπλωματικών εργασιών σε έντυπη μορφή.

Για τις πτυχιακές εργασίες που εκπονούνται στα Προπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών τόσο η κατάθεση των αρχείων όσο και των μεταδεδομένων στην ΨΗΦΙΔΑ, γίνεται ηλεκτρονικά από τους ίδιους τους φοιτητές μόλις εγκρίνονται οι εργασίες από τις ανάλογες επιτροπές του Πανεπιστημίου και πριν την ορκωμοσία του φοιτητή. Ο έλεγχος και η τελική αποδοχή των ψηφιακών τεκμηρίων γίνεται από το προσωπικό της Υπηρεσίας. Στον φοιτητή αποστέλλεται σχετική βεβαίωση κατάθεσης της πτυχιακής εργασίας στην ΨΗΦΙΔΑ, την οποία καταθέτει στη Γραμματεία του Τμήματός του. Η Βιβλιοθήκη δεν τηρεί αρχείο πτυχιακών εργασιών σε έντυπη μορφή.

Οι μεταπτυχιακοί και προπτυχιακοί φοιτητές καταθέτουν μόνο δικές τους εργασίες για αρχειοθέτηση. Η εγκυρότητα και αυθεντικότητα του περιεχομένου των υποβολών είναι αποκλειστική ευθύνη του καταθέτη. Ψηφιακό αρχείο που κατατεθεί με αυτό-αρχειοθέτηση, έχει γίνει αποδεκτή η καταχώρησή του στην ΨΗΦΙΔΑ και εκ των υστέρων διαπιστώνεται από τον καταθέτη/δημιουργό ότι περιλαμβάνει λάθη, δεν αντικαθίσταται, αλλά συμπληρώνεται το σχετικό ψηφιακό τεκμήριο με το νέο διορθωμένο αρχείο (Παρόραμα/Errata) που αποστέλλει ο καταθέτης στην Υπηρεσία με αξιόπιστο τρόπο. Εφόσον κρίνεται αναγκαίο, μια ενημερωμένη έκδοση ενός τεκμηρίου μπορεί να κατατίθεται.

Υπεύθυνο για την αρχειοθέτηση του ψηφιακού υλικού των συλλογών της ΨΗΦΙΔΑΣ είναι το προσωπικό της Υπηρεσίας.

6 Πνευματικά δικαιώματα-Άδειες χρήσης

Όλο το περιεχόμενο της ΨΗΦΙΔΑΣ διέπεται από πνευματικά δικαιώματα και η χρήση του πρέπει να συνάδει με τα οριζόμενα στη σχετική ελληνική νομοθεσία, εκτός και αν υπάρχουν ειδικές άδειες που ορίζουν διαφορετικά.

Η Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης ενθαρρύνει την αδειοδότηση για χρήση των ψηφιακών αντικειμένων/αρχείων με άδειες creative commons. Η ειδική σήμανση που χρησιμοποιούν οι άδειες creative commons αναλύεται στον παρακάτω πίνακα:

	Αναφορά Δημιουργού 4.0 (CC-BY) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό)
	Αναφορά Δημιουργού Παρόμοια Διανομή 4.0 (CC-BY-SA) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: 1. να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και 2. να αδειοδοτήσει οποιοδήποτε παράγωγο έργο με την ίδια άδεια ή μια άδεια με τα ίδια στοιχεία άδειας)
	Αναφορά Δημιουργού Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 (CC-BY-ND) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: 1. να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και 2. να μην δημιουργήσει παράγωγα έργα)
	Αναφορά Δημιουργού Μη εμπορική Χρήση 4.0 (CC-BY-NC) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: 1. να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και 2. να μην υπάρχει σκοπός εμπορικής χρήσης)
	Αναφορά Δημιουργού Μη εμπορική Χρήση Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 (CC-BY-NC-ND) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: 1. να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό, 2. να μην υπάρχει σκοπός εμπορικής χρήσης και 3. να μην δημιουργήσει παράγωγα έργα)
	Αναφορά Δημιουργού Μη εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 (CC-BY-NC-SA) (Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί: 1. να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό , 2. να μην υπάρχει σκοπός εμπορικής χρήσης και 3. να αδειοδοτήσει οποιοδήποτε έργο με την ίδια άδεια ή μια άδεια με τα ίδια στοιχεία άδειας)

7 Ψηφιακή διατήρηση δεδομένων

Η Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε τα ψηφιακά δεδομένα που είναι προσβάσιμα από το σύστημα της ΨΗΦΙΔΑΣ να είναι πάντοτε δυνατό να ανακτηθούν και να αναγνωστούν από τους χρήστες του. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση κατάλληλων πολιτικών ψηφιακής διατήρησης δεδομένων, τις οποίες κάθε σύστημα μακροχρόνιας αποθήκευσης ψηφιακών δεδομένων θα πρέπει να υλοποιεί ή τουλάχιστον να λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψη του.

Η ψηφιακή διατήρηση στην ΨΗΦΙΔΑ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας υλοποιείται, μέσω της πλατφόρμας λογισμικού DSpace , σε δύο επίπεδα:

• Ψηφιακή Διατήρηση σε επίπεδο bit (bit Preservation)
• Λειτουργική Ψηφιακή Διατήρηση (Functional Preservation)

Το πρώτο επίπεδο της ψηφιακής διατήρησης δεδομένων διασφαλίζει ότι το περιεχόμενο των ψηφιακών αρχείων στην ΨΗΦΙΔΑ (τα ίδια τα bit δεδομένων στα ψηφιακά αρχεία δηλαδή) δε θα μεταβάλλονται καθόλου καθώς τα μέσα αποθήκευσης δεδομένων θα εξελίσσονται γύρω τους. Αυτό με λίγα λόγια σημαίνει ότι τα αποθηκεμένα δεδομένα στο σύστημα της ΨΗΦΙΔΑΣ δε θα μεταβάλλονται λόγω ανάγκης με την πάροδο του χρόνου σε περίπτωση που αυτό χρειαστεί λόγω αλλαγής του υλικού του αποθηκευτικού χώρου (του συστήματος σκληρών δίσκων δηλαδή) που θα χρησιμοποιείται για την αποθήκευσή τους. Αυτό το επίπεδο λειτουργίας δεν απαιτεί κάποια συμβολή από το χρήστη καθώς υλοποιείται αυτόματα από το σύστημα με την αποθήκευση του τεκμηρίου και των ψηφιακών αρχείων του.

Το δεύτερο επίπεδο ψηφιακής διατήρησης αφορά τους μορφότυπους (File Formats) με τους οποίους κατατίθενται τα ψηφιακά αρχεία στην ΨΗΦΙΔΑ κατά την υποβολή των τεκμηρίων από τους εξουσιοδοτημένους χρήστες. Ειδικότερα, όταν ένας χρήστης επιθυμεί να υποβάλλει την εργασία του στο σύστημα της ΨΗΦΙΔΑΣ, τότε θα πρέπει να περάσει από μια σειρά βημάτων κατά την υποβολή και εγκρίσεων μετά την υποβολή, προτού αυτή γίνει αποδεκτή από το σύστημα. Δύο από τα βήματα που απαιτούνται από το χρήστη είναι να περιγράψουν την εργασία τους με τα κατάλληλα μεταδεδομένα (τίτλος, υπότιτλος, όνομα συγγραφέα, επιτομή, κλπ) και ένα δεύτερο βήμα είναι να μεταφορτώσουν (upload) τα οποιαδήποτε ψηφιακά αρχεία απαιτείται να συνοδεύουν την εργασία τους.

Το βήμα αυτό, στο οποίο συμβάλλουν και οι χρήστες με τη μεταφόρτωση των αρχείων τους, αποτελεί και το στόχο της λειτουργικής ψηφιακής διατήρησης, η οποία έχει άμεση σχέση με τα αρχεία που μεταφορτώνονται. Ειδικότερα, η πλατφόρμα της ΨΗΦΙΔΑΣ, DSpace, σε αυτό το επίπεδο διασφαλίζει ότι θα είναι δυνατή η μετατροπή των περιεχομένων των ψηφιακών αρχείων από το σύστημα με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι πάντοτε προσβάσιμα μέσω του συστήματος της ΨΗΦΙΔΑΣ καθώς τα φυσικά μέσα αποθήκευσης (λ.χ. σκληροί δίσκοι) και οι επίσημοι μορφότυποι μεταβάλλονται και εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου.

Για παράδειγμα, η λειτουργική διατήρηση διασφαλίζει ότι ένα ψηφιακό έγγραφο που ανοίγει σήμερα με μια καθιερωμένη εφαρμογή, όπως η Adobe Reader, η οποία υποστηρίζεται από τον καθιερωμένο μορφότυπο PDF, θα εξακολουθεί να μπορεί να ανοίξει η ίδια εγγραφή από το σύστημα της ΨΗΦΙΔΑΣ σε οποιαδήποτε στιγμή. Δηλαδή, εάν στο μέλλον και η εφαρμογή Adobe Reader μεταβεί σε διαφορετικούς μορφότυπους τους οποίους θα υποστηρίζει, τότε το αρχείο που βρίσκεται αποθηκευμένο στο σύστημα της ΨΗΦΙΔΑΣ θα μπορεί να ανοίξει με τη νέα εφαρμογή, καθώς θα είναι δυνατή η μετατροπή του από το σύστημα της ΨΗΦΙΔΑΣ από τον παλιό στο νέο μορφότυπο.

Ωστόσο, αυτή η δυνατότητα δεν είναι δυνατό να εφαρμοστεί σε κάθε ψηφιακό αρχείο που μεταφορτώνεται στην ΨΗΦΙΔΑ. Η δυνατότητα αυτή είναι εφικτή από συγκεκριμένους, σήμερα, μορφότυπους αρχείων, οι οποίοι στηρίζονται σε ανοιχτά και διαδεδομένα πρότυπα πρόσβασης και όχι σε εξειδικευμένες εφαρμογές γραφείου.

Ειδικότερα, το σύστημα της ΨΗΦΙΔΑΣ αναγνωρίζει τα ακόλουθα επίπεδα μορφότυπων:

Υποστηριζόμενες (μορφές αρχείων) – Supported File Formats: Αρχεία που έχουν μεταφορτωθεί με έναν μορφότυπο που αναγνωρίζεται ως «Υποστηριζόμενος», είναι πάρα πολύ πιθανό το περιεχόμενο, η ανάγνωση και η ανάκτησή του να διατηρηθούν με το πέρασμα του χρόνου. Οι υποστηριζόμενες μορφές αρχείων είναι καλά τεκμηριωμένες μέσα στην κοινότητα που ασχολείται με το λογισμικό DSpace και υποστηρίζονται πλήρως από την πλατφόρμα λογισμικού και στα δύο επίπεδα ψηφιακής διατήρησης. Μέχρι στιγμής δεν έχει υλοποιηθεί μορφότυπος που να είναι πλήρως υποστηριζόμενος από το σύστημα.

Γνωστές (μορφές αρχείων) (Known File Formats): Το σύστημα της ΨΗΦΙΔΑΣ αναγνωρίζει αυτήν τη μορφή και φυσικά επιτρέπει τη μεταφόρτωση του αρχείου, αλλά δεν μπορεί να εγγυηθεί την υποστήριξή της στο χρόνο. Γενικά αυτές οι μορφές αρχείων αποτελούν ιδιόκτητες μορφές, των οποίων ο πηγαίος κώδικας δεν είναι διαθέσιμος στην ευρύτερη κοινότητα λογισμικού. Ωστόσο, όσο μεγαλύτερη κυριαρχία και φήμη διαθέτει μια «γνωστή» μορφή αρχείου, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες ώστε η κοινότητα των χρηστών να βρει τρόπους για να διατηρήσει σε λειτουργία παλαιότερα αρχεία τα οποία έχουν δημιουργηθεί με μια παλαιωμένη αλλά «γνωστή» μορφή αρχείου. Οι περισσότεροι μορφότυποι που υποστηρίζει η τελευταία έκδοση της πλατφόρμας της ΨΗΦΙΔΑΣ ανήκουν σε αυτό το επίπεδο.

Μη υποστηριζόμενες (μορφές αρχείων) (Unsupported Fie Formats): Το σύστημα της ΨΗΦΙΔΑΣ δεν αναγνωρίζει αυτή τη μορφή αρχείων. Βασιζόμενοι στην τρέχουσα γνώση, θεωρούμε πως υπάρχει περιορισμένη πιθανότητα διατήρησης της εμφάνισης ή λειτουργίας των μη υποστηριζόμενων μορφών αρχείων.

Για τη διασφάλιση της σωστής ψηφιακής διατήρησης των δεδομένων από μελλοντικές αλλαγές τα ψηφιακά αρχεία απαιτείται να ανήκουν είτε στους υποστηριζόμενους είτε στους Γνωστούς μορφότυπους του συστήματος. Αρχεία που ανήκουν σε μη υποστηριζόμενους μορφότυπους δε θα γίνονται δεκτά από το σύστημα της ΨΗΦΙΔΑΣ, εκτός και αν αυτό είναι απολύτως απαραίτητο, όπως για παράδειγμα όταν συνοδεύουν ως αρχεία αποτελεσμάτων ενός εξειδικευμένου προγράμματος λογισμικού για στατιστική ανάλυση δεδομένων. Στη συγκεκριμένη αυτή περίπτωση τα ψηφιακά αρχεία μεταφορτώνονται μεν εφόσον αυτό είναι απολύτως απαραίτητο, αλλά δεν υπάρχει εγγύηση ότι θα εξακολουθήσουν να είναι προσβάσιμα και στο μέλλον.

Για λόγους ομοιομορφίας ο συνιστώμενος μορφότυπος στις συλλογές των Διπλωματικών και Πτυχιακών εργασιών είναι το Portable Document Format (pdf). Συνοδευτικό υλικό των εργασιών που αποτελείται από περισσότερα του ενός αρχείου, όπως προγράμματα, πηγαίος κώδικας προγραμμάτων, ερωτηματολόγια, αρχεία ήχου, υποβάλλονται σε μορφή Zip.

Πατήστε εδώ για να δείτε τους μορφότυπους όλων των κατηγοριών που αναγνωρίζονται από το σύστημα της ΨΗΦΙΔΑΣ.

8 Απόσυρση ψηφιακών τεκμηρίων από συλλογές ή απόσυρση ολόκληρων συλλογών

Ολόκληρες συλλογές ή ψηφιακά τεκμήρια που ανήκουν σε συλλογές , υπό κανονικές συνθήκες δεν απομακρύνονται από την ΨΗΦΙΔΑ.

Δύνανται να αφαιρεθούν μόνιμα από την ΨΗΦΙΔΑ εάν υφίσταται μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες συνθήκες:

• Εφόσον διαπιστωθεί καταπάτηση των πνευματικών δικαιωμάτων τρίτων.
• Εφόσον τίθενται θέματα εθνικής ασφάλειας.
• Εφόσον διαπιστωθεί πως πρόκειται για παραποιημένη έρευνα.
• Εφόσον η συλλογή παύει να εξυπηρετεί την αποστολή της ΨΗΦΙΔΑΣ, τις κατευθυντήριες αρχές, τα κριτήρια ανάπτυξης των συλλογών, ή τα πρότυπα που αναφέρονται στην παρούσα πολιτική.
• Εφόσον υπάρχει αιτιολογημένο σχετικό αίτημα/απόφαση από συλλογικά όργανα και αρμόδιες υπηρεσίες του Πανεπιστημίου.

Δύνανται να αφαιρεθούν προσωρινά από την ΨΗΦΙΔΑ εάν υφίσταται μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες συνθήκες:

• Εφόσον τα μεταδεδομένα ή η περιγραφή της συλλογής παρέχουν ανακριβείς πληροφορίες για το ψηφιακό περιεχόμενο και προκειμένου να διερευνηθεί και αποκατασταθεί η ορθότητα των πληροφοριών από την Υπηρεσία.
• Εφόσον ο σύνδεσμος προς το ψηφιακό αντικείμενο έχει πάψει να είναι διαθέσιμος ή δεν λειτουργεί με συνέπεια και αξιοπιστία.
• Εφόσον η συλλογή ή τα ψηφιακά τεκμήρια μέσα σε συλλογές δε συμμορφώνονται με τα πρότυπα και τις καλές πρακτικές για την ψηφιοποίηση και τα μεταδεδομένα.

Τα αποσυρμένα τεκμήρια δεν διαγράφονται οριστικά αλλά διακόπτεται η δημόσια πρόσβαση προς αυτά.

Οι διευθύνσεις στο διαδίκτυο (URL) και οι προσδιοριστές OAI (OAI identifiers) των αποσυρμένων τεκμηρίων διατηρούνται επ’ αόριστον.

Η Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης διαθέτει (μέσω διαδικτύου) εδική φόρμα Γνωστοποίησης και Αφαίρεσης Υλικού σε περίπτωση που κάποιος κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων υλικού της ΨΗΦΙΔΑΣ έχει τυχόν αντίρρηση για τη διάθεση του έργου του μέσω της υπηρεσίας.

Υπεύθυνη για την αφαίρεση ολόκληρης συλλογής ή ψηφιακών τεκμηρίων που ανήκουν σε συλλογές είναι η Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Σε περίπτωση που η ΨΗΦΙΔΑ σταματήσει να λειτουργεί, η βάση δεδομένων θα μεταφερθεί σε άλλο κατάλληλο αρχείο/σύστημα.

9 Αναθεώρηση πολιτικής

Η Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης διατηρεί το δικαίωμα να τροποποιήσει / επικαιροποιήσει την παρούσα πολιτική εφόσον κριθεί απαραίτητο.